Ontstaan van het brailleschrift
Militair geheimschrift van blinden?
In het verleden hielden blinden zich vooral bezig met het lezen en schrijven van gewone letters zoals wij die ook schrijven. Ondertussen werd in het Franse leger een geheime code ontwikkeld. De bedoeling was dat die code ook in het donker door de soldaten kon worden gelezen.
Toen de Franse Louis Braille 11 jaar oud was, nam hij een geheime militaire code en veranderde die in leesbare tekst voor blinden. Zo legde hij de basis voor geschreven communicatie tussen blinden. Vanwege het belang van de ontwikkeling wordt deze tactiele (voelbare) schrijfmethode voor blinden nog steeds Braille genoemd.
Kern van het systeem is de ‘braillecell’ die door hem werd veranderd in een zespunts cel, gegroepeerd in twee verticale kolommen van drie punten. De versie van Braille was niet de eerste versie van de ‘geheimtaal’ met puntjes, maar wel de eerste leesbare voor blinden.
Nachtschrift
Al eerder werd door Barbier een 12 punts versie ontwikkeld. Het leger gebruikte deze originele (militaire) code om in het donker te kunnen communiceren. Daarom werd het nachtschrift genoemd. Het bestond uit twee kolommen van ieder zes punten hoog. Iedere combinatie stelde een letter voor. Sommige combinaties stonden voor een samentrekking van letters die veel voorkwam in de taal (dat leest sneller). Groot nadeel van dit twaalf punts nachtschrift is dat het teveel puntjes zijn om met een vinger (in één aanraking) te kunnen voelen. Het lezen kost dus betrekkelijk veel tijd.
Zes punts
Toen Louis Braille de code van twaalf naar zes punten terugbracht was het wel mogelijk om met de vinger (in één aanraking) de gehele cel te voelen. Tevens was het nu mogelijk om snel van cel naar cel te bewegen en dus sneller te lezen. De puntjes hebben voor het gemak een nummer gekregen: de puntjes in de eerste kolom heten 1, 2 en 3 en die in de tweede kolom 4, 5 en 6. Kijkend naar het braillealfabet wil dat dus zeggen dat de letter p bestaat uit de punten 1, 2, 3 en 4.
Vanuit die cel met zes punten konden al veel combinaties worden gevormd en zij vormen dus ook de basis van het braille. Ze zijn gemakkelijk te voelen, snel te lezen en vormen letters, nummers, diverse tekens en samentrekkingen.
Blinden kunnen dankzij braille zelf lezen en schrijven. Dat is mogelijk met behulp van een simpele stylus of braille typemachine.
Brailleschrift op de computer
Met de introductie van de brailleleesregel, een éénregelige brailleregel die een computerscherm regel voor regel kan uitlezen kunnen blinden ook de computer gebruiken. In tegenstelling tot Europa wordt in de Verenigde Staten vooral synthetische spraak gebruikt om het scherm uit te lezen.
De brailleleesregel onder de computer bestaat uit 8 puntjes. Twee verticale kolommen van vier punten. Doordat er twee punten zijn toegevoegd is er extra ruimte gekomen voor nieuwe tekens zoals onderstrepen, het apestaartje enz. Dankzij de leesregel kunnen blinden dus ook Word gebruiken en surfen over het Internet. Het is geen moeite meer om een tekstdocument naar braille om te zetten. Via de leesregel kunnen electronische documenten al vele jaren worden gelezen. Er zijn ook printers die dit schrift printen. Door de computer en het Internet is er voor veel blinden een deur naar de wereld open gegaan.
Meer informatie
Visio
Communicatie via computer en telefoon met spraak kan geen vervanger zijn van geschreven tekst. Spraak kan veel, maar je hoort bijvoorbeeld niet of iets met d of t wordt geschreven. Bent u op latere leeftijd slechtziend of blind geworden? Of merkt u dat uw zicht langzaam vermindert? Misschien is braille voor u een manier om onafhankelijk te zijn en te blijven. Het is te leren als iemand voldoende leerbaar is met betrekking tot tastzin, geheugen en concentratie. Visio biedt brailleles volgens de methode Maréchal.
Brailledots
Een platform gericht op het onderzoeken en het creëren van tactiele ontwerpen en het initiëren van projecten ter bevordering van het gebruik van braille.
Docukit – informatie voor werkstukken en spreekbeurten, informatie over het brailleschrift:
Docukit
Hier vindt u informatie over het brailleschrift, Louis Braille, leren lezen, waar en hoe u brailleboeken kunt krijgen en hoe ze gemaakt worden, regels waaraan een tekst in braille moet voldoen, de braille standaard voor het Nederlands taalgebied, enz.:
Accessibility.nl
Jouw naam in brailleschrift
Oogfonds met info over braille
Wikipedia over braille
Is iemand in uw omgeving op braille aangewezen? Heeft u een document, brief of liturgie nodig in braille?
Braille.nl biedt u de mogelijkheid om via de gratis* printservice uw Word-document om te laten zetten in brailleschrift.
Ook kunnen wij uw menukaart of wenskaart in brailleschrift bedrukken.
braille.nl
Braillepost
Met Braillepost kunt u online een brief of een wenskaart naar een blinde persoon in brailleschrift schrijven, om het even waarom en zo vaak u maar wenst.
Op mijn site heb ik een artikel opgenomen over de Braillestudio
Geef een cadeau in braille
Wereldbrailledag, dankzij braille heb ik de regie in eigen handen
‘Menukaarten in braille
Zelfstudie braille
De mythe van braille
redactie-anderslezen, 22-5-2008
In de uitzending van het radioprogramma De Ochtend werd op 19 mei de vermeende ‘mythe van het braille‘ aan de kaak gesteld. De makers van het EO-programma hadden een rondgang langs deskundigen en vertegenwoordigers van blindenorganisaties gehouden, met de vraag hoe belangrijk braille in deze moderne tijd nog is. Aanleiding is de tweehonderdste geboortedag, komend jaar, van de uitvinder van het puntjesschrift, Louis Braille. Van de 300.000 blinden en slechtzienden in ons land beheersen slechts tussen de 1500 en 2000 het brailleschrift in voldoende mate om informatie tot zich te kunnen nemen. Braille op liftdeuren, pinautomaten en medicijndoosjes biedt dus voor weinig visueel gehandicapten een oplossing. Oogarts en hoogleraar oogheelkunde prof. dr. Ger van Rens noemde deze cijfers onlangs in het radioprogramma. ‘Braille is heel moeilijk onder de knie te krijgen’.
In het programma spreekt Matthijs Balfoort, oud-directeur van een blindenbibliotheek, over het in stand houden van de ‘mythe van het braille’. Van de blinden en slechtzienden kan slechts 5 procent braille lezen, maar ‘de puntjes blijven iets magisch houden,’ merkt Balfoort. De groei van het aantal blinden ligt vooral bij de ouderen, legt hij uit. Maar die leren op hun leeftijd geen braille meer, omdat bijvoorbeeld hun vingers minder gevoelig zijn. ‘Die gebruiken dus het gesproken boek’. Jonge blinden leren gemakkelijker, maar die worden heel weinig geboren. Ze zijn ook vaak meervoudig gehandicapt. Braille op medicijndoosjes bestempelt Balfoort als weinig praktisch. Hij hoopt dat er beter wordt nagedacht over slimmere oplossingen, die voor veel meer blinden en slechtzienden effect hebben. Omdat de kosten voor de gezondheidszorg de pan uitrijzen ‘moeten de kosten van braillemaatregelen veel kritischer worden afgewogen tegen het effect’.
Als er in verhouding zo weinig mensen van braille gebruik kunnen maken, wordt er dan niet onevenredig veel geld en energie hierin gestoken? Johan Hahn, directeur van Viziris – een koepel van een aantal blindenorganisaties – erkent dat braille erg veel aandacht krijgt in verhouding tot andere oplossingen. ‘De situatie is scheefgegroeid. Er moet een inhaalslag gemaakt worden’. Zo is Viziris bezig liftfabrikanten zover te krijgen dat liften niet alleen met braille, maar ook met een sprekende stem worden uitgerust. Maar braille beoordelen als een in stand gehouden mythe, vindt Hahn te ver gaan. Hij spreekt liever over een en-en-situatie: braille als één van de informatiemanieren. ‘Ik vind het heel belangrijk dat mensen de keuze hebben: dat ze informatie ofwel in braille, ofwel in gesproken vorm tot zich kunnen nemen’. Hij waarschuwt om als zienden geen oordeel te vormen ‘over de manier waarop mensen met een beperking informatie tot zich nemen’.
In het leven van de blinde IT’er Rob Melchers uit Diemen speelt braille geen rol. Melchers raakte zeven jaar geleden op volwassen leeftijd plotseling zijn totale gezichtsvermogen kwijt, omdat de bloedtoevoer naar zijn oogzenuwen was gestagneerd. Omdat hij zijn computer heeft verbonden met een spraaksynthesizer, kan hij goed meekomen. In De Ochtenden liet hij horen hoe een computerstem hem op de hoogte houdt van het laatste nieuws via een website van een krant. Ook tot deelname aan het mailverkeer, bestellen van spullen en het maken van websites acht de blinde zich in staat. En zijn beroep kon hij blijven uitoefenen. ‘Ik kan me goed redden zonder braille,’ illustreert hij ook aan de hand van een GPS-ontvanger op zijn mobiele telefoon met spraak. Vanuit zijn broekzak dicteert een stem hem welke straat hij al lopend moet nemen.
Melchers benadrukt meer dan Johan Hahn dat het geld voor blindenvoorzieningen beter besteed moet worden door nieuwe informatietechnologieën te gebruiken.
Oogarts prof. Ger van Rens in het programma concludeert dat braille voor het gros van de blinden en slechtzienden ‘niet meer de hoofdmoot’ is. Rob Melchers is somberder over de toekomst van het puntjesschrift: ‘Braille is op z’n retour’.
Bron: Nederlands Dagblad
Het aloude brailleschrift ook nu nog aktueel
Een ongeval zo’n 200 jaar geleden heeft er voor gezorgd dat miljoenen blinden en slechtzienden kunnen lezen en schrijven. De geboortedag van Louis Braille, de bedenker van het brailleschrift, is op 4 januari – Wereld Braille Dag – reden om jaarlijks stil te staan bij zijn uitvinding. Naar schatting enkele duizenden mensen in Nederland maken dagelijks gebruik van het schrift.
Voor het systeem worden er puntjes in papier gedrukt. Door een combinatie van twee rijen van drie puntjes kunnen allerhande lettercombinaties worden gemaakt. Blinden en slechtzienden kunnen op die manier een boek of muziekstuk lezen door met hun vingers over de puntjes te glijden. De opkomst van de computer heeft tocht het het schrift enigszins veranderd. Zo werkt bijvoorbeeld computerbraille met acht puntjes.
Gisteren was het precies 202 jaar geleden dat Braille werd geboren. Toen hij 3 jaar oud was, kreeg hij per ongeluk een mesje in zijn rechteroog in de werkplaats van zijn vader. De infectie die daarop ontstond, breidde zich uit naar zijn andere oog waardoor hij volledig blind werd. Hij ging naar een school voor blinde kinderen in Parijs en op 20-jarige leeftijd had hij zijn blindenschrift ontworpen. Vanaf 1854 werd het brailleschrift officieel erkend als volwaardige lees- en schrijftaal voor blinden. Ook nu wordt zijn bedachte methodiek nog steeds gebruikt.
Volgens René Vink van de vereniging van leesgehandicapten NLBB is het goed de aandacht op de uitvinding van Braille te blijven vestigen. “Het is een praktische uitvinding die ook nu nog door veel mensen in dagelijkse dingen wordt gebruikt”, zegt hij. “Denk aan een braillemarkering op een cd of het uit elkaar houden van peper en zout.””Revolutionair”, bestempelt een woordvoerster van informatiecentrum de Ooglijn nog altijd de uitvinding van Braille. “Het is niet alleen een uitvinding waardoor mensen ondanks hun beperking, kunnen lezen en schrijven. Het zorgt er ook in de huidige tijd voor dat de spelling en het woordbeeld van mensen met een visuele beperking wordt gestimuleerd. Het was destijds al revolutionair. Maar ook in de toekomst zal het zeker blijven bestaan.”
Ook Marieke Belt, van de bibliotheekservice Passend lezen, heeft dezelfde mening. “Je kan een boek nog zo mooi voorgelezen krijgen, alleen door zelf te lezen kun je er een eigen interpretatie aan geven. Het is niet voor niets dat wij meer dan 10.000 titels hebben in brailleschrift.”
Carlijn DE GROOT
Bron: ANP
12 april 2012